تفسیر آزمایش خون-ترجمه جواب آزمایش و اصطلاحات انگلیسی آن
آزمایش خون، که گاهی به عنوان پانل خون نیز شناخته می‌شود، یک آزمایش آزمایشگاهی از نمونه خون است که برای بررسی موارد مختلفی استفاده می‌شود، از جمله عملکرد برخی از اندام‌ها (مانند کبد، کلیه‌ها، تیروئید و قلب)، عفونت‌ها و برخی اختلالات ژنتیکی، و همچنین ارزیابی سلامت عمومی فرد.
پس از تجزیه و تحلیل نمونه در آزمایشگاه و تدوین نتایج، گزارشی از آزمایش خون در بیشتر موارد به فرد آزمایش‌شونده ارائه می‌شود. این گزارش جزئیات اجزای مختلف خون و میزان حضور آن‌ها را نشان می‌دهد. برای افرادی که پس‌زمینه پزشکی ندارند، گزارش‌های ارائه شده پس از آزمایش خون می‌توانند پیچیده و دشوار برای فهم باشند.
اختصارات آزمایش خون
نتایج آزمایش خون به طور کلی از سیستم متریک اندازه‌گیری و اختصارات مختلفی استفاده می‌کنند، از جمله:
| ترجمه اختصارات آزمایش | متریک اندازه‌گیری آزمایشات |
|---|---|
| سلول‌ها در هر میلی‌متر مکعب | cmm |
| کسر از یک میلیونم لیتر | fL (فمتولیتر) |
| گرم در دسی‌لیتر | g/dL |
| واحدهای بین‌المللی در لیتر | IU/L |
| میلی‌اکی‌والان در لیتر | mEq/L |
| میلی‌گرم در دسی‌لیتر | mg/dL |
| میلی‌لیتر | mL |
| میلی‌مول در لیتر | mmol/L |
| نانوگرم در میلی‌لیتر | ng/mL |
| یک تریلیونیم گرم | pg (پیکوگرم) |
اجزای نتایج آزمایش خون
یک آزمایش خون معمولاً شامل سه آزمایش اصلی است:
- شمارش کامل خون
- پانل متابولیک
- پانل لیپید
هر یک از این آزمایش‌ها برای بررسی موارد مختلفی است که می‌توان از طریق تحلیل دقیق نتایج آن‌ها توسط یک پزشک نتیجه آزمایش را درک کرد.
آزمایش کامل خون Complete blood count (CBC)
آزمایش کامل خون (CBC) بر سه نوع سلول خونی تمرکز دارد: گلبول‌های سفید (WBCs)، گلبول‌های قرمز (RBCs) و پلاکت‌ها. با اندازه‌گیری حجم سلول‌های خونی، CBC به پزشک این امکان را می‌دهد که سلامت کلی فرد را ارزیابی کند و همچنین برای بررسی شرایط زمینه‌ای مانند لوسمی و کم‌خونی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
آزمایشات زیرمجموعه CBC عبارتند از:
آزمایش گلبول‌های سفید (WBC)
همچنین به عنوان لوکوسیت‌ها شناخته می‌شوند، گلبول‌های سفید یکی از اجزای اصلی سیستم ایمنی بدن هستند. شمارش بالای گلبول‌های سفید می‌تواند نشان‌دهنده وجود عفونت باشد، در حالی که شمارش پایین می‌تواند به شرایط مختلفی از جمله HIV، لوسمی، هپاتیت و آرتریت اشاره کند.
آزمایش افتراقی گلبول‌های سفید
آزمایشگاه پنج جزء اصلی گلبول‌های سفید و نسبت آن‌ها به یکدیگر را بررسی می‌کند. اگر اجزا خارج از تعادل باشند، می‌تواند نشان‌دهنده عفونت و همچنین شرایط پزشکی مختلف باشد. نسبت‌های سالم برای هر کدام به این صورت است:
Neutrophils: 40 to 60 percent of the total
Lymphocytes: 20 to 40 percent
Monocytes: 2 to 8 percent
Eosinophiles: 1 to 4 percent
Basophils: 0.5 to 1 percent
نوتروفیل‌ها: ۴۰ تا ۶۰ درصد از کل
لنفوسیت‌ها: ۲۰ تا ۴۰ درصد
مونوسیت‌ها: ۲ تا ۸ درصد
ائوزینوفیل‌ها: ۱ تا ۴ درصد
بازوفیل‌ها: ۰.۵ تا ۱ درصد
شمارش گلبول‌های قرمز Red blood cell (RBC) count
گلبول‌های قرمز (RBCs) اکسیژن را به بافت‌های بدن منتقل می‌کنند و برای عملکرد سالم آن‌ها مهم هستند. شمارش گلبول‌های قرمز حجم RBCs را در یک فرد تخمین می‌زند – اگر نتایج نشان دهد که شمارش بالاتر یا پایین‌تر از حد نرمال است، می‌تواند به پزشک نشان‌دهنده شرایط مختلف پزشکی باشد. با این حال، این نوع آزمایش نمی‌تواند علل اصلی هر گونه ناهنجاری را مشخص کند و در صورت وجود ناهنجاری، آزمایشات بیشتری لازم خواهد بود.
آزمایش هماتوکریت Hematocrit (Hct) test
بررسی می‌کند که چه درصدی از خون از RBCs تشکیل شده است. این آزمایش برای تشخیص کم‌خونی و دیگر شرایط پزشکی مفید است.
آزمایش هموگلوبین Hemoglobin (Hgb) test
هموگلوبین یک پروتئین درون RBCs است که اکسیژن را از ریه‌ها به بافت‌های بدن می‌فرستد. آزمایش هموگلوبین نیز برای تشخیص کم‌خونی مفید است و بسیاری از پزشکان این آزمایش را بر آزمایش هماتوکریت ترجیح می‌دهند.
آزمایش حجم متوسط گلبول قرمز Mean corpuscular volume (MCV) test
حجم متوسط RBCs یا فضایی که هر گلبول قرمز اشغال می‌کند، از طریق این آزمایش اندازه‌گیری می‌شود. نتایج خارج از محدوده نرمال می‌تواند نشانه‌ای از کم‌خونی یا سندرم خستگی مزمن و سایر شرایط پزشکی باشد.
آزمایش هموگلوبین متوسط گلبول قرمز Mean corpuscular hemoglobin (MCH) test
آزمایشگاه میانگین میزان هموگلوبین موجود در هر گلبول قرمز را آزمایش می‌کند. سطوح بالا می‌تواند نشان‌دهنده کم‌خونی باشد و سطوح پایین می‌تواند نشانه‌ای از سوءتغذیه باشد.
آزمایش پهنای توزیع گلبول قرمز Red cell distribution width (RDW or RCDW) test
توزیع RBCs را آزمایش می‌کند، نه اندازه واقعی آن‌ها. سطوح خارج از محدوده نرمال می‌تواند به شرایطی مانند کم‌خونی، سوءتغذیه و بیماری کبدی اشاره کند.
شمارش پلاکت‌ها Platelet count
پلاکت‌ها سلول‌های کوچکی هستند که به لخته شدن خون کمک می‌کنند. این آزمایش میزان پلاکت‌های موجود در خون را اندازه‌گیری می‌کند. اگر آزمایش نشان دهد که شمارش بالاست، می‌تواند به کم‌خونی، سرطان یا عفونت اشاره کند، در حالی که شمارش پایین می‌تواند جلوی بهبود زخم‌ها را بگیرد و منجر به خونریزی شدید شود.
آزمایش حجم متوسط پلاکت‌ها (MPV) Mean platelet volume (MPV)
حجم پلاکت‌های موجود در خون را آزمایش می‌کند. حجم پایین پلاکت می‌تواند ناهنجاری‌های مربوط به خونریزی را ایجاد کند، در حالی که حجم بالای پلاکت می‌تواند خطر حمله قلبی یا سکته را افزایش دهد.
پانل متابولیک جامع Comprehensive metabolic panel CMP
آزمایش پانل متابولیک جامع، که به عنوان پانل شیمی نیز شناخته می‌شود، سطح گلوکز بدن، تعادل مایعات و الکترولیت‌ها، و همچنین عملکرد کبد و کلیه را اندازه‌گیری می‌کند. این آزمایش شامل تعدادی از آزمایشات زیرمجموعه است:
آزمایش آلانین آمینوترانسفراز Alanine aminotransferase (ALT) test
آلانین آمینوترانسفراز (ALT) آنزیمی است که عمدتاً توسط سلول‌های کبد تولید می‌شود. سطوح بالای آن می‌تواند نشان‌دهنده آسیب کبدی باشد.
آزمایش آلبومین Albumin test
آلبومین یک پروتئین است که توسط کبد تولید می‌شود. حجم آن درون اندام می‌تواند از طریق این آزمایش اندازه‌گیری شود. سطوح غیرطبیعی می‌تواند به مشکلات کبد یا کلیه اشاره کند.
آزمایش پروتئین کل Total protein test
آزمایشگاه نسبت دو نوع پروتئین، آلبومین و گلوبولین را آزمایش می‌کند. سطوح پایین پروتئین می‌تواند به شرایط مختلفی از جمله اختلالات کبد و کلیه و سوءتغذیه اشاره کند، در حالی که سطوح بالا می‌تواند نشانه‌ای از التهاب، عفونت یا اختلال مغز استخوان باشد.
آزمایش آلکالین فسفاتاز Alkaline phosphatase test
آلکالین فسفاتاز یک آنزیم است که معمولاً در سلول‌های کبد و استخوان تولید می‌شود. نتایج خارج از سطوح نرمال می‌تواند به آسیب کبدی و مشکلات استخوانی مانند راشیتیسم یا تومورهای استخوانی اشاره کند.
آزمایش آسپارتات آمینوترانسفراز Aspartate aminotransferase test
آسپارتات آمینوترانسفراز یک آنزیم است که معمولاً در RBCs و بافت عضلانی، و همچنین قلب، پانکراس، کبد و کلیه‌ها یافت می‌شود. این آزمایش سطوح این آنزیم در بدن را اندازه‌گیری می‌کند، و نتایج بالاتر از محدوده سالم می‌تواند به شرایط مختلفی از جمله برخی انواع سرطان و آسیب به کبد، قلب یا کلیه اشاره کند.
آزمایش بیلی‌روبین Bilirubin test
بیلی‌روبین یک نشانگر زیستی برای آزمایش نارسایی کبد و کلیه است که برای تشخیص شرایطی مانند یرقان نوزادی، کم‌خونی و بیماری‌های کبدی مفید است.
آزمایش نیتروژن اوره خون Blood urea nitrogen (BUN) test
این آزمایش حجم نیتروژن در خون را اندازه‌گیری می‌کند. سطوح بالا می‌تواند به آسیب یا بیماری کلیه اشاره کند، در حالی که سطوح پایین ممکن است نشانه‌ای از سوءتغذیه یا آسیب شدید کبدی باشد.
آزمایش کلسیم Calcium test
این آزمایش سطوح کلسیم در خون را اندازه‌گیری می‌کند. اگر آزمایش نشان دهد که سطوح پایین است، می‌تواند به غدد پاراتیروئید غیر فعال، کمبود کلسیم در رژیم غذایی، یا کمبود ویتامین D و دیگر شرایط کمتر رایج اشاره کند.
سطوح بالا می‌تواند به شرایطی از جمله غدد پاراتیروئید بیش‌فعال، مصرف بیش از حد ویتامین D، مشکلات کلیوی و علل جدی‌تری که معمولاً نیاز به بررسی‌های بیشتر دارند اشاره کند. تفسیر صحیح سطوح کلسیم معمولاً نیاز به آزمایش سایر پارامترها مانند پروتئین کل سرم و آلبومین دارد.
آزمایش کلرید Chloride test
این آزمایش سطوح کلرید بدن را اندازه‌گیری می‌کند. سطح افزایش یافته کلرید می‌تواند به کم‌آبی بدن و همچنین اختلالات کلیه و نارسایی غدد فوق کلیوی اشاره کند.
آزمایش کراتینین Creatinine test
کراتینین یک مولکول ضایعات شیمیایی است که برای ایجاد انرژی عضلانی اهمیت دارد. سطوح افزایش یافته کراتینین می‌تواند نشانه‌ای از نارسایی کلیه باشد.
آزمایش قند خون ناشتا Fasting blood sugar test
سطوح قند خون به راحتی توسط غذا یا نوشیدنی‌های اخیر تحت تأثیر قرار می‌گیرد. بنابراین، آزمایش قند خون ناشتا پس از حداقل شش ساعت ناشتا انجام می‌شود. نتایج غیرطبیعی می‌تواند به دیابت و دیگر شرایط پزشکی اشاره کند.
آزمایش فسفر Phosphorus test
آزمایشگاه مقدار فسفر در خون را آزمایش می‌کند. سطوح بالای آن می‌تواند به مشکلات کلیه و غدد پاراتیروئید اشاره کند و ممکن است نشانه‌ای از سوءتغذیه یا سوء مصرف الکل باشد.
آزمایش پتاسیم Potassium test
پتاسیم به ارتباط بین اعصاب و عضلات کمک می‌کند، ضربان قلب را تنظیم می‌کند و عملکرد عضلات را حفظ می‌کند. دیورتیک‌ها (ماده یا دارویی که برای افزایش ادرار استفاده می‌شود) می‌توانند باعث کاهش سطوح پتاسیم شوند.
آزمایش سدیم Sodium test
سدیم یک ماده معدنی است که به انتقال ایمپالس‌های عصبی و انقباض عضلات کمک می‌کند و همچنین تعادل سطح آب را حفظ می‌کند. ناهنجاری‌ها ممکن است به کم‌آبی، نارسایی غدد فوق کلیوی، کورتیکواستروئیدها و اختلالات کلیوی یا کبدی اشاره کند.
پانل لیپید Lipid panel
پانل لیپید شامل آزمایشات مختلفی است که برای اندازه‌گیری انواع مختلف تری‌گلیسریدها (چربی‌ها) و کلسترول در خون استفاده می‌شود.
آزمایش کلسترول کل Total cholesterol test
این آزمایش سطوح کلی کلسترول LDL (بد) و HDL (خوب) در خون را اندازه‌گیری می‌کند.
آزمایش تری‌گلیسریدها Triglycerides test
برای تری‌گلیسریدها، یک چربی موجود در خون، آزمایش می‌شود. ناهنجاری‌ها ممکن است به عنوان عامل خطر برای بیماری قلبی و دیگر شرایط پزشکی باشند.
آزمایش کلسترول HDL cholesterol test
کلسترول HDL، که به عنوان لیپوپروتئین با چگالی بالا (یا کلسترول خوب) نیز شناخته می‌شود، برای محافظت در برابر بیماری قلبی مفید است. سطوح پایین آن می‌تواند خطر مشکلات قلبی را افزایش دهد.
آزمایش کلسترول LDL cholesterol test
کلسترول LDL، که به عنوان لیپوپروتئین با چگالی کم (یا کلسترول بد) نیز شناخته می‌شود، با بیماری قلبی و گرفتگی عروق مرتبط است.
آزمایش نسبت کلسترول کل به Total cholesterol to HDL ratio test
محاسبه این نسبت می‌تواند به تعیین خطر ابتلای فرد به بیماری قلبی کمک کند. این نسبت با تقسیم کلسترول HDL به کلسترول کل محاسبه می‌شود. سطوح بالا ممکن است نشان‌دهنده مشکلات قلبی باشند.
نمونه‌های دیگر از آزمایش‌های خون مهم:
- آزمایش تیروئید (TSH): برای بررسی عملکرد تیروئید استفاده می‌شود.
- پنل چربی خون (Lipid Panel): برای بررسی سطح کلسترول خوب (HDL)، کلسترول بد (LDL) و تری گلیسرید استفاده می‌شود.
- آزمایش قند خون ناشتا (Fasting Blood Sugar): برای تشخیص دیابت استفاده می‌شود.
- آزمایش هموگلوبین A1c (HbA1c): برای بررسی کنترل قند خون در افراد دیابتی استفاده می‌شود.
- آزمایش PSA: برای بررسی سرطان پروستات در مردان استفاده می‌شود.
- آزمایش غربالگری عفونت‌های مقاربتی (STD): برای بررسی عفونت‌های منتقله جنسی استفاده می‌شود.
نکات مهم در تفسیر نتایج آزمایش خون
محدوده نرمال:به خاطر داشته باشید که محدوده‌های نرمال برای نتایج آزمایش خون ممکن است بسته به سن، جنس، قومیت و سایر عوامل شما متفاوت باشد. پزشک شما نتایج آزمایش‌های فردی شما را با در نظر گرفتن این موارد تفسیر می‌کند.
اختصارات: با برخی از اختصارات رایج در نتایج آزمایش خون آشنا شوید. در ابتدای این مقاله به اختصارات متداول اشاره شد.
مشاوره با پزشک: هرگز نتایج آزمایش خون خود را به تنهایی تفسیر نکنید. برای درک کامل نتایج و اینکه آن‌ها برای سلامتی شما چه معنایی دارند، با پزشک خود صحبت کنید. پزشک شما می‌تواند نتایج آزمایش را در ارتباط با سابقه پزشکی و علائم شما قرار دهد و به شما بگوید که آیا به آزمایشات یا درمان‌های بیشتری نیاز دارید یا خیر.
جمع‌بندی
درک نتایج آزمایش خون می‌تواند برای حفظ سلامت کلی شما مفید باشد. این مقاله مروری کلی بر اجزای مختلف نتایج آزمایش خون، آزمایش‌های معمول و برخی از آزمایش‌های مهم خون ارائه کرده است. به خاطر داشته باشید که این مقاله جایگزین مشاوره پزشکی نیست. برای تفسیر دقیق نتایج آزمایش خون خود، با پزشک متخصص مشورت کنید.